آن زمان کریم همتی، رئیس جمعیت هلال‌احمر کمبود این دارو را تکذیب کرد و در گفت‌وگو با رسانه‌ها گفت: «مشکلی که در خصوص داروی انسولین وجود دارد، سود کمی از آن برای داروخانه‌های خصوصی است، کمبود عمومی داروی انسولین و مشکل واردات نیز وجود ندارد. البته معمولا داروخانه‌های در سطح شهر، داروی انسولین را نمی‌آورند، اما این دارو در داروخانه‌های هلال‌احمر و داروخانه‌های معین وزارت کشور در سراسر استان‌ها موجود است.» فقط رئیس جمعیت هلال‌احمر نبود که از کافی بودن ذخیره انسولین سخن به میان آورد، بلکه محمدرضا شانه‌ساز که رئیس سازمان غذا و داروست نیز همان ماه به رسانه‌ها گفت که کمبود انسولین غیرقلمی (تزریقی) در کشور وجود ندارد: «بیماران دیابتی برای تأمین این نوع انسولین هیچ مشکلی ندارند، محموله جدیدی نیز از انسولین قلمی خارجی طی روزهای گذشته در داروخانه‌ها توزیع شده که به‌صورت مدیریت‌شده در اختیار بیمارانی که به دنبال این نوع انسولین هستند، قرار می‌گیرد تا امکان سوءاستفاده و فروش این دارو در بازار آزاد نیز گرفته شود. اخیرا یک شرکت ایرانی نیز موفق به تولید یک نوع انسولین قلمی از نوع انسولین کلارژن شده اما انسولین‌های قلمی انواع بیشتری دارند و عمده بازار انسولین‌های قلمی همچنان در اختیار واردکنندگان است.»

دارویی که کیمیا شده است

حالا اما علی‌رغم سکوت متولیان حوزه بهداشت و درمان، انواع انسولین قلمی در داروخانه‌ها نایاب است و همین موضوع دیابتی‌ها را مضطرب و نگران کرده است. تماس‌های «اصفهان‌زیبا» با معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی راه به‌جایی نمی‌برد و این مسئول با عدم پاسخ‌دهی، توپ را توی زمین روابط عمومی این دانشگاه می‌اندازد. تماس با سخن‌گوی دانشگاه نیز در این‌باره بی‌جواب می‌ماند، اما گفت‌وگو با چندین داروخانه‌دار در سطح شهر اصفهان نیز مؤید همین نکته است و بسیاری از متصدیان داروخانه می‌گویند که سهمیه انسولین قلمی آن‌ها تمام شده است و معلوم نیست که آن‌ها دوباره کی بتوانند به عرضه این دارو بپردازند و درحال حاضر فقط از نوع تزریقی آن دارند. در این میان، البته برخی از آن‌ها نیز می‌گویند سهمیه آن‌ها محدود شده است و تنها با نسخه پزشک می‌توانند دو یا سه عدد قلم انسولین در اختیار بیمار دیابتی قرار دهند؛ البته به شرطی که موقع مراجعه آن‌ها دارو در داروخانه موجود باشد و دستشان خالی نباشد. بیماران، اما این روزها بیشتر از هر زمان دیگری نگران شرایط حاد و بحرانی خود آن‌هم در وضعیت کرونایی هستند؛ دیابتی‌هایی که انسولین برای آن‌ها از نان شب واجب‌تر است و استفاده‌نکردن از این دارو جان آن‌ها را به خطر می‌اندازد. این‌گونه که جام جم گزارش داده است: «بیمارانی که مبتلا به دیابت نوع یک هستند، تحت هیچ شرایطی نمی‌توانند انسولین نوورپید را تزریق نکنند. در این افراد، قرص هیچ‌وقت جای انسولین‌های کوتاه‌اثر مثل نوورپید را نمی‌گیرد. این افراد در نبود نوورپید، باید انسولین ریگولار تزریق کنند. بیماران مبتلابه دیابت نوع ۲ هم به انسولین نوورپید نیاز دارند و اگر این نوع از انسولین نبود، آن‌ها می‌توانند انسولین دیگری را که معادل اثر همان نوورپید است، استفاده کنند. درواقع تمام کسانی که انسولین تزریق می‌کنند، نیازمندند پس نمی‌شود چیزی را جایگزین آن کرد، اما برای درصد بسیار کمی از بیماران و در شرایط اضطراری، شاید بشود انسولین کوتاه‌اثر را گاهی قطع کرد. این بیماران باید از انسولین نوع طولانی اثر مثل لانتوس استفاده کنند و برای انسولین کوتاه‌اثر به‌جای نوورپید، انسولین رگولار بزنند. یعنی درصد خیلی کمی از بیماران نوع ۲ در شرایطی که نوورپید نباشد و این نوع انسولین را پیدا نکردند، می‌توانند نوع طولانی اثر را تزریق کنند. اما به مدت کوتاهی، انسولین کوتاه‌اثر را تزریق نکنند و به‌جای آن قرص بخورند که این روند اصلا کلیت ندارد و من به هیچ بیماری این را توصیه نمی‌کنم. اما انسولین طولانی‌اثر حتما باید تزریق شود. در شرایطی که بیماری این موارد را رعایت نکند، قند فرد از کنترل خارج می‌شود و خطرات جبران‌ناپذیری در پی خواهد داشت.»

باز هم پای دلالان در میان است

لاله زن 38 ساله‌ای که هشت سال است به دیابت نوع یک مبتلا شده و انسولین قلمی از نوع لانتوس و نوورپید استفاده می‌کند، می‌گوید که هر بار برای پیدا‌کردن این دارو، مجبور است این داروخانه و آن داروخانه را زیر پا بگذارد و با مشقت بسیار آن را پیدا کند و آن‌هم با قیمتی چند برابر: «انسولین لانتوس از انواع دیگر، سخت‌تر پیدا می‌شود. یک نفر را به من معرفی کردند و فکر کردم که باقیمت مصوب می‌توانم از او دارو را بگیرم. تماس گرفتم و گفت چون دارو الان گیر نمی‌آید، در داروخانه‌ها نیز انسولین با قیمت عادی عرضه نمی‌شــود. من می‌تـوانم بــرایتان پیدا کنم ولی با قیمتی حول‌وحوش 120هزار تومان؛ درحالی‌که قیمت مصوب 37 هزار تومان است.» لاله از این موضوع به‌شدت گلایه می‌کند و می‌گوید: «استرس برای دیابتی‌ها سم است و به خاطر شرایط خاص خود نباید اضطراب را تحمل کنند، اما نبود انسولین باعث شده تا همه ما دیابتی‌ها نگرانی‌هایمان چند برابر بشود.» مرد دیــگری درایــن‌باره مــی‌گــوید: «انسولیــن برای دیابتی‌ها مثل اکسیژن ضروری است؛ بدون آن دیگر جانی برایمان باقی نخواهد ماند.» درحالی‌که بیماران از نبود انسولین می‌گویند که محمود نجفی‌عرب، رئیس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق تهران به تجارت‌نیوز می‌گوید: «بیش از ۱/۵ برابر نیاز کشور انسولین وارد کشور شده است. به روال هر سال. پس نباید هیچ کمبودی وجود داشته باشد. اما انسولین واردشده، مجددا صادر می‌شود یا به عبارتی از راه‌های غیرقانونی از کشور خارج می‌شود.» به گفته نجفی‌عرب قاچاق معکوس فقط مخصوص انسولین نیست. برای همه داروهای گران با مشکل قاچاق معکوس مواجهیم. دلیل آن‌هم قابل‌توجه است؛ تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی که سبب می‌شود دارو باقیمت ارزان وارد شود و با دلار بازار آزاد، از مرز خارج شود. نجفی‌عرب می‌گوید «کمبود دارو و انسولین عارضه همین ارز 4200 تومانی است.» او درباره داروها و انسولین‌هایی که در بازار آزاد فروخته می‌شود، می‌گوید: «این داروها قابل‌اطمینان نیست و شاید تقلبی باشد. بیماران نباید از آن استفاده کنند. البته ممکن است که آن دارو هم از سیستم دارویی کشور خارج شده و به فروش می‌رسد و از خارج از کشور وارد نشده باشد و سازمان غذا و دارو باید مسئولیت این امر را بپذیرد.»
مسئولیتی که شاید این سازمان با انتشار خبر ارائه انسولین قلمی به بیماران دیابتی با کد ملی، آن را عهده‌دار شده باشد! کیانوش جهان‌پور، سخن‌گوی سازمان غذا و دارو دراین‌باره می‌گوید: «برای این منظور سامانه‌ای طراحی‌شده تا افراد دیابتی نیازمند به انسولین با ثبت درخواست در آن بتوانند در هرکجای کشور که هستند داروی موردنیاز خود را دریافت کنند. با این کار روند توزیع انسولین از زمان ورود به کشور تا رسیدن به دست مصرف‌کننده رصد می‌شود. در چند روز گذشته شاهد کمبود انسولین قلمی در کشور بودیم که با ورود محموله جدید به کشور ظرف روزهای آینده این کمبود مرتفع خواهد شد.» از سوی دیگر رئیس انجمن دیابت ایران نیز از بیماران خواسته حالا که انسولین خارجی نیست، آن‌ها خودشان را به انسولین داخلی عادت دهند: «این تغییر ممکن است در آغاز مشکل‌آفرین باشد، اما نباید دیابتی‌ها نگران این مسئله باشند. طبیعی است که با تغییر دارو مشکلاتی به وجود خواهد آمد اما نگران‌کننده نیست و پس از مدت کمی به کنترل مطلوب دست پیدا خواهیم کرد. چون انسولین تولید داخل می‌تواند تأثیر درمانی مناسبی داشته باشد و هیچ آسیبی به فرد دیابتی وارد نخواهد شد.»