به گزارش ایمنا، بررسیها درخصوص ایمنی بازار اصفهان که عمری بیش از چهار قرن دارد، نشان داده است که برای تحقق این مهم، چنددستگاه حاکمیتی ازجمله میراث فرهنگی، ادارهکل اوقاف و امور خیریه و شهرداری و راه و شهرسازی نقش دارند و تنها درصورت تعامل و هماهنگی این دستگاهها ایمنی بازار برقرار میشود، اما همچنان بهعلت نبود هماهنگی بیندستگاهی شاهد شرایط
ناایمن بازار اصفهان هستیم. بررسی ایمنی تکتک مغازههای بازار، لزوم انتقــال واحـــدهای طــلاسازی بهدلیل مخاطرات کار با کپسول گازی و اسید به محلی مناسب، رفع سد معبر کسبه و کاستیهای امدادرسانی درصورت وقوع حریق و ساماندهی کابلهای تارعنکبوتی سقف بازار از موضوعهای مهمی است که بنا بر تأکید مسئولان، به ایمنشدن بازار اصفهان کمک میکند. هفته گذشته، وقوع حادثه آتشسوزی در یک انبار نسبتا بزرگ بلور و چینی در نزدیکی بازار میدان امام (ره) بار دیگر هشدار جدی برای ناایمنی بازار بزرگ اصفهان به تمام دستگاههای متولی بود؛ هرچند نیروها و امکانات آتشنشانی از دو ایستگاه ۹ و ۱۷ به محل حادثه اعزام شدند، بهدلیل وسعت زیاد آتش، این انبار بهطور کامل از بین رفت. اگرچه انتظار میرود ایمنی بازار، این اثـــر تـــاریخـــی گرانبهـــای نصفجهان با محوریت میراث فرهنگی
و در کوتاهمدت صورت گیرد، اما بافت تاریخی آن ایمنسازی را با حساسیتهای زیادی مواجه کرده است. علی قاسمزاده، شهردار اصفهان، در پی حادثهای که بهتازگی در بازار اصفهان اتفاق افتاد، ضمن ابراز نگرانی از وضعیت سیمکشی برق و مشکلات زیرساختی بازار ظهار کرده بود: «این نگرانی همواره نسبت به بازار اصفهان وجود دارد که
بهدلیل وضعیت سیمکشی برق و مشکلات زیــرســاختی آن، ممکن اســت فــاجعــه جبرانناپذیری را در شهر شاهد باشیم. کسبه بازار باید مشکلات فنی، برق و تأسیسات محل فعالیت و انبار کسبوکار خود را برطرف کنند و در مغازه و انبارهای خود کپسول اطفای حریق داشته باشند. بازاریان باید استانداردهای کسبوکار را رعایت کنند، معبر بازار را باز بگذارند و از قراردادن ویترین مغازهها در مسیر تردد خودداری کنند؛ زیرا درصورت وقوع حادثه، امکان تردد خودروهای امدادی و آتشنشان وجود ندارد.» کسبه، مسئولان را مقصر ناایمنی بازار میدانند حسیــن آقابــزرگی در بـازار بـزرگ میــدان امام(ره) مغازه فروش پوشاک دارد. او بازاریان را با هرگونه اجرای طرح برای ایمنی بازار موافق و همراه میداند و تعلل در این اقدام را به گردن میراث فرهنگی و اداره برق میاندازد و میگوید: «پنجاه سال پیش شاهد حضور و تردد مأموران در طاق بازار و خود میدان و در فواصل نزدیکبههم نیز شاهد ایست و بازرسی در طول بازار بودیم، اما امروزه هیچکدام از این موضوعات را نمیبینیم و فقط هرگاه حادثهای اتفاق میافتد مسئولان دستگاههای مختلف وارد عمل میشوند. او با بیان اینکه میراث فرهنگی اجازه تغییر ساختار برای ایمنسازی را نمیدهد، میافزاید: «تمام معابر منتهی به بازار اصفهان باریک است و شهرداری راهی را برای ورود خودروهای امدادی، از جمله آتشنشانی، به داخل بازار باز نکرده است.»آقابزرگی با تأکید بر اینکه کسبه بازار تا حدتوان مغازههای خود را با قراردادن کپسولهای آتشنشانی و برقکشیهای مناسب ایمن کردند، تصریح میکند: «در سطح بازار باوجود اینکه بارها اداره برق پول دریافت کرده و وعدههایی برای اصلاح شبکه برق بازار داده است، اما تاکنون اقدامی را دراینباره شاهد نبودهایم.»او با انتقاد از مسئولان در کمتوجهی به وضعیت ایمنی بازار اصفهان، ادامه میدهد: «همواره گفته شده است کاشت، داشت و برداشت، اما ما فقط شاهد کاشت و برداشت بودیم و در مسیر “داشت” بازار اقدامی دیده نشده است.»
اکبر آدمزاد، چرمفروشی که بیش از ۶۰ســال اســـت در چنــد قــدمی میــدان امـام (ره) در یک مغـازه بسیــار قدیمی و با برقکشی غیرایمن، مشغول به کار است، میگوید: «برای ایمنی مغازهها هیچاقدامی صورت نگرفته و شهرداری با گذاشتن میلهها در مسیر ورودی به بازار، مانع اصلی ورود خودروهای آتشنشانی به بازار است. مغازهداران که نمیتوانند مغازههای خود را خراب کنند و مسیر را برای ورود آتشنشانی باز کنند؛ بنابراین شهرداری باید با جریمهکردن بازاریانی که سدمعبر کردند، راه را باز کند.» ناایمنبودن سرای توتی (حاجمیرزا) اصغر افخم که یکی از تجار قدیمی بازار اصفهان است، وضعیت آن را ایمن میداند و اظهار میکند: «تاکنون حوادث متعددی را در سطح بازار شاهد بودیم و بازاریان همهگونه همکاری با متولیان امر صورت دادهاند و درحالحاضر کار
ایمنسازی بازار را آغاز کردهاند.» او با اشاره به ناایمن بودن سرای توتی (حاجمیرزا) با قدمت سیصدساله، تأکید میکند: «باوجودی که این سرا در فاصله ۱۰ متری میدان امام (ره) قرار دارد و جزو آثار تاریخی اصفهان محسوب میشود، اما تاکنون اقدامی برای ایمنسازی آن انجام نشده است و هر بار که خواستند برای این امر اقدام کنند، عدهای از منفعتطلبان مانع از انجام این کار شدند و با پرداخت رشوه، ادامه روند را به بنبست رساندند.» افخم کابلهای برق «سرای توتی» را ناایمن میداند و تأکید میکند: «نبود هماهنگی بیندستگاهی باعث شده است که هر بار برای یک موضوع از بازاریان انتظار همکاری و همراهی داشته باشند و البته هر بار در ارتباط با موضوعی اقدام کنند؛ یکروز برای برق، روز دیگر برای فاضلاب، تلفن یا سنگفرش مراجعه میکنند که باید در یک اقدام مشترک تمام موارد سنجیده و عملیاتی شود.» حسن محمدپور که از قدیمیهای بازار در حوزه صنایعدستی است، میگوید: «بارها برای اصلاح شبکه برق بازار که سهفاز است و اگر دچار حادثه شود قطعا جبرانپذیر نخواهد بود، به اداره برق مراجعه کردیم، اما با بیتوجهی مسئولان مربوط مواجه شدیم. درواقع برای هرگونه ایمنسازی با مانع جدی، ازجمله میراث فرهنگی مواجه هستیم؛ زیرا بافت بازار تاریخی است و شهرداری اختیار کامل برای اقدام ندارد.» او تصریح میکند: «پــرونده عظیمـــی از وضعیت نابسامان بازار به دستگاههای مختلف و حتی تهران ارسال کردیم، اما هنوز اقدام عاجلی در این زمینه مشاهده نشده است.»علیرضا شفیع، یکی دیگر از بازاریان نیز معتقد است: «شهرداری باید در ابتدا ساختمانهای ناایمن را شناسایی کند و اقدامات کارشناسی انجام دهد و درصدی را از کسبه بازار دریافت و مابقی را خود برای ایمنسازی بازار تقبل کند.»
بازارِ پرخطر
مدیــرعامل سازمان آتشنشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان که بازار میدان امام (ره) را ازنظر ایمنی پرخطر میداند، میگوید: «بازار اصفهان بهدلیل بافت فرسوده و قــدیمی که دارد؛ همچنـیـن نبـود دسترسیها، موانع موجود در بازار، سدمعبرها، تغییر کاربریها و انبارهای مخفی، باعث شده است که بازار به پرخطرترین مکان تبدیل شود.» ابراهیم مطلبی، نبود ایمنی در بازار بزرگ اصفهان را در حدی دانست که اگر حادثهای همچون تبریز و پلاسکو رخ دهد، با شرایط بسیار سختی مواجه خــواهیـم شــد؛ کما اینکه هــریک از پنجفقره آتشسوزی به وقوع پیوسته در ششماهه اخیر، ممکن بود به فاجعه تبدیل شود.» او تصریح میکند: «درصدد اجرای طرح ساماندهی بازار همچون تبریز و کشیدن خطوط تردد با عرض سهمتر در میانه بازار اصفهان بودیم تا ۷۰سانتیمتر نیز برای چیدمان کالای مغازهها قرار دهیم، اما بازاریان همچون گذشته همکاری نداشتند؛ همچنین نبود ساماندهی ترافیکی بازار و وجود سدمعبرهای فراوان، مانع از امدادرسانی مناسب آتشنشانان میشود.»مدیرعامل سازمان آتشنشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان با اشاره به ایمنسازی سقف، کف و دیوارههای بازار در چندسالاخیر توسط سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری، میافزاید: «با اجرای پروژه “میدان تا میدان”
درحالحاضر کف بازار سنگفرش شده است و دیگر مشکلی در تردد وجود ندارد و ایمنسازی سقف بازار نیز آغازشده و بخشهایی از آن انجام شده است؛ زیرا مصالح دیوارههای بازار در بعضی نقاط درحالریزش است.» وجود مشاغل کارگاهی در مجاورت فروشگاههایی با بار حریق زیادمطلبـی، وجـود مشاغلـــی همچـون طلاسازی و صنایعدستی که در شمار کارهای گرم و پرخطر است و با بافت
بازار مغایرت دارد را بسیار خطرناک میداند و تأکید میکند: «وجود مشاغل کارگاهی در مجاورت فروشگاههاییبا بار حریق زیاد همانند فروشگاههای پوشاک، از مخاطرات عمده بازار بهشمار میرود؛ لذا بسیاری از کارگاههاباید به خارج از بافت بازار منتقلشوند.» او ادامه میدهد: «خــاموشکنندههای بــازار، گـــاهی مــدتها بدون شـارژ مــــاندهاست و نه میراثفرهنگی و نه کسبه بازار مسئــولیت آن را تقبل نمیکنـــد.» آتشپاددوم مطلبی با بیان اینکه تعداد محدودی از سراها در دل میدان امام (ره) هیئتمدیره دارند و مابقی ســراها رها شــده است، میگویــد: «بهعنوانمثال با وقوع حادثه برایسرای حاجکریم، بین هفت تا هشتخاموشکننده آورده شد، اما هیچکدام شارژ نداشت و تنها با درایت آتشنشانان از پیشروی آتش پیشگیری شد.»او خواستار اجرای سیستم خشک و تر در بازار شده و تأکید میکند: «با ایجاد رایزرهای خشک و تر و تعبیه “جعبههای F” در بازار، اطفای حریق توسط بازاریان امکانپذیر میشود.» مدیرعامل سازمان آتشنشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان از خرید چند دستگاه خودروی سبک آتشنشانی برای تردد در بازار اصفهان و خرید موتورهای چهارچرخ در آینده نزدیک و جانمایی شیرهای هیدرانت آتشنشانی خبر میدهد و میگوید: «شبکه برق فرسوده و درهمتنیده بازار بزرگ، یکـــیدیگـر از چــالشهای پیشرو و حادثهآفرین است که مقرر شد اداره برق به وضعیت آن رسیدگی کند.» د او با اشاره به برگزاری جلسههای متعدد برای ایمــنسـازی بــازار بــا حضــور دستگاههای مختلف و مدیریت بحران استانداری، اظهار میکند: «زمانی که برای اجرا و عملیاتیکردن ایمنسازیبازار قدم برمیداریم، هیچ یک از صنوف با دستگاهها همکاری
نمـــــیکنـــنــد و تنهـــا تـــوانستیـــم در قـسمـــتهایی از بـــازار از تـــــردد موتورسیکلتها جلوگیری کنیم؛ این در حالی است که برای ایمنسازی بازار، اصناف میتوانند نقش مهمی ایفا کنند و استعلام ایمنی از سازمان آتشنشانی دریافت کند و بهتبع خود، ایمنی را به همراه آورد.» مطلبی با بیان اینکه بازار میدان امام (ره) آبروی اصفهان و محل تردد گردشگران داخلی و خارجی بسیاری است که ایمنسازی آن به جهت استقرار آثار تاریخی در این محور از الزامات و ضروریات است، ادامه میدهد: «شهرداری اصفهان در تلاش است سه مکان مناسب در سطح بازار اصفهان را تملک کند تا این مکانها به تجهیزات اولیه اطفای حریق مجهز شود و تا زمانی که بازار باز است، نیروی آتشنشان در این مکانها مستقر شوند و در صورت لزوم و تا رسیدن اکیپهای کمکی، اقدامات لازم را به سرانجام رساند.»
بازشدن قفل ایمنی بازار بزرگ با همکاری کسبه و سایر نهادها مدیرکل پیشگیری و رفع تخلفات شهری شهــرداری اصفهان یکــی از مــوانــع اجرایینشدن طرح ایمنسازی بازار بزرگ اصفهان را همکارینکردن کسبه
بازار در میدان امام (ره) میداند و میگوید: «در صورت حمایت جدی کسبه بازار بزرگ و حمایت سایر نهادها از شهــرداری، ظرف مــدتکـوتاهی میتوان به کمک بازاریان سد معابر ایجادشده را پاکسازی کرد.» روحالله ابوطالبی با بیان اینکه چندین سال است رفع سد معابر در بازار بزرگ اصفهان چندینمرتبه به دلایلی بهتعــویق افتاده است، میافـــزاید: «هرگاه شهرداری آماده اجرای طرح پاکسازی بازار شد، بنا بر ملاحظاتی، مجبور به اجرا نکردن طرح شدیم و موفق به پاکسازی و اجرای طرح نشدیم.»
رخت ناایمن بر تن بازار اصفهان
مدیرکل پیشگیری و رفع تخلفات شهری شهرداری اصفهان خاطرنشان میکند: «بارها از روشهای متعددی برای رفع سدمعبر بازار بهره بردیم؛ از جمله همراهی انجمن اسلامی بازار،استانداری و دستگاه قضایی، اما واقعیت این است که بعضی از کسبه بازار بهدلیل همکارینکردن با مأموران شهرداری، مانع اجرای موفق طرح شدند.» او افزود: «شهرداری بر اجرای این طرح تصمیم قاطع دارد، اما تا زمانی که کسبه همکاری لازم در خصوص رعایت حقوق شهروندی را نداشته باشند و دستگاههای متولی به وظایف ذاتی خود عمل نکنند، امکان اجرای طرح و رسیدن به نقطه هدف مطلوب و پیشگیری از بروز خسارات ناشی از ایمن نبودن بازار و ایجاد محیطی امن برای کسبه و مردم میسر نخواهد شد و مسئولیت خسارات و عواقب آن بر عهده کسانی خواهد بود که مانع اجرای طرح میشوند.»
ابوطالبی با اشاره به اهمیت حفظ و حراست از بناهای میراثی بازارهای متصل به میدان امام (ره)، ایمنسازی آن را ضروری میداند و تصریح میکند: «بعضی موانع موجود، ازجمله اشغال و تبدیل بخشی از مسیر و عبور داخل بازار به محل کسب و پیشه از سوی برخی از واحدهای صنفی، مصداق نقض تبصره یـکبنــد ۲ مـــاده ۵۵ قـــانون شهرداریهاست؛ لذا از تشکلات صنفی و دستـگاههای ذیربط درخــواست میکنیم برای دستیابی به ارتقای فضیلت جامعه شهری و تأمین سعادت و داشتن شهری ایمن، همراهی لازم را در اجرای طرح نظمبخشی و ساماندهی بازار داشته باشند.»او تأکید میکند: «مسئول تبعات ناشیاز تحقق نیافتن ایمنی بازار بزرگ اصفهان و خسارات احتمالی در زمان بروز حوادث، متوجه ترک فعل دستگاههای ذیربط است و مزید برآن، متخلفان از قوانین و مقررات و سرپیچی کنندگان از تذکرات هستند.»