نرخ سود بین‌بانکی در بازارهای بــیــن‌بــانــکی مــشــخــص مــی‌شــود. بانک‌ها در دوره‌های کوتاه‌مدت روزانه یا هفتگی دچار کسری یا مازاد نقدینگی می‌شوند و برای ایجاد تعادل مجبور به تقاضا یا عرضه پول هستند. وقتی بانکی در یک دوره کوتاه‌مدت به کسری پول برمی‌خورد به‌جای استقراض از بانک مرکزی از بانک‌هایی با مازاد نقدینگی وام‌های کوتاه‌مدت روزانه یا هفتگی می‌گیرد و منظور از نرخ سود بین‌بانکی در حقیقت نرخ سود همین وام‌هاست. هرچه نرخ سود این وام‌ها بیشتر باشد، بانک‌ها به جذب سپرده بیشتر با نرخ بهره بالاتر تمایل دارند.
سود بین‌بانکی در 9 ماه ابتدایی 1400
آذرماه نرخ ســود بـــیــن‌بـانـکـی از 21درصد عبور کرد تا به بالاترین عدد در سال 1400 برسد. فروردین 1400 سود بین‌بانکی با 19.9درصد آغاز شد و یک روند کاهشی را در پیش گرفت تا اینکه 17 تیر به 17.95درصد رسید. این عدد پایین‌ترین نرخ سود بین‌بانکی در سال 1400 بود؛ ولی تنها یک هفته دوام آورد تا سود بین‌بانکی دوباره به بالاتر از 18درصد بازگردد.
بازار بین‌بانکی تا پایان شهریور با سودی بین 18 تا 19درصد به کار خود ادامه داد تا اینکه از اول مهر سود بین‌بانکی به کانال 19درصد وارد شد و سپس روند صعودی جدیدی را آغاز کرد. آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد سود بین‌بانکی تا پایان مهر در کانال 19درصد باقی ماند و از آبان وارد کانال 20درصد شد؛ سپس با شروع آذر کانال 21درصد را لمس کرد و اگر همین روند ادامه داشته باشد شاید در طول دی به کانال 22درصد وارد شود. این اطلاعات نشان می‌دهد در طول 9 ماه گذشته سود بین‌بانکی سه دوره زمانی را پشت سر گذاشته است. دوره اول از اول فروردین تا 17 تیر کاهشی بود، دوره دوم از 24 تیر تا پایان شهریور در یک محدوده رنج می‌زد و سپس در دوره سوم از اول مهر یک روند صعودی پرقدرت را آغاز کرد.
واکنش بازارها به نرخ سود بین‌بانکی
افزایش نرخ سود بین‌بانکی در دوره اول یعنی از فروردین تا تیر منجر به ریزش دسته‌جمعی بازارها شد. شاخص کل بورس از یک میلیون و 300 هزار تا یک میلیون و 105 هزار واحد ریخت، شاخص کل هم‌وزن نیز در این مدت از 443 هزار واحد تا 371 هزار واحد ریزشی بود. فعالان بازار سرمایه سال گذشته افزایش نرخ سود بین‌بانکی را یکی از دلایل ریزش بورس عنوان می‌کردند؛ ولی از چهار ماه ابتدایی سال جاری با کاهش نرخ سود بین‌بانکی بورس نیز ریزشی بود.
کاهش سود بین‌بانکی در بازارهای ارز و طلا نیز با ریزش قیمت‌ها هم‌زمان بود. دلار از کانال 25 هزار تومان وارد کانال 20 هزار تومان شد و طلای 18 عیار از یک میلیون و 100 هزار تا 940 هزار تومان ریخت تا دوره دوم نرخ سود بین‌بانکی آغاز شود. در این دوره سود بین‌بانکی بین 18 تا 19 درصد نوسان کرد و هم‌زمان با آن بازارهای مالی روزهای سرسبزی را تجربه کردند.
دلار تا کانال 28 هزار تومان بالا رفت، طلای 18 عیار نیز به یک میلیون و 170 هزار تومان رسید و شاخص کل بورس روند صعودی جدیدی تا یک میلیون و 581 هزار واحد برداشت. در این روزها با پایان تب‌وتاب انتخابات، فضای اقتصادی کشور آماده روی کار آمدن دولت رئیسی بود و پیش‌بینی‌های خوش‌بینانه زیادی از بورس مطرح می‌شد تا اینکه با آغاز نیمه دوم سال نرخ سود بین‌بانکی روندی افزایشی را آغاز کرد.
روند صعودی نرخ سود بین‌بانکی بازار دلار را ریزشی کرد و تا کانال 26 هزار تومان عقب برد. اگرچه دلار سپس تا 29 هزار تومان بالا آمد و امروز بالاتر از 28 هزار تومان معامله می‌شود؛ ولی هنوز موفق به شکست کانال 30 هزار تومان نشده است. اخبار سیاسی به‌خصوص مذاکرات وین و افت قیمت نفت در بازارهای جهانی تأثیر زیادی بر نرخ دلار داشت. قیمت طلا نیز در نیمه دوم سال ابتدا نزولی شد و سپس تحت تأثیر نرخ دلار یک ریز موج صعودی را آغاز کرد. در بازار جهانی طلا نوسان‌های سه ماه گذشته نیز نزولی بود و این اتفاق بازار داخلی طلا را پیچیده‌تر کرد.
در مقابل بورس در دور سوم افزایش نرخ بهره بین‌بانکی به جز چند روز یک‌دست قرمز بود. شاخص کل به کانال یک میلیون و 300 هزار واحد رسید و نوسان کرده و شاخص هم‌وزن بیشتر حمایت‌های معتبر خود را در هم شکسته است. روند ریزشی بورس اگرچه در زمان افزایش نرخ سود بین‌بانکی اتفاق افتاد؛ ولی فعالان بازار سرمایه دلایلی مانند قیمت‌گذاری دستوری و فروش اوراق بدهی را نیز در این شرایط دخیل می‌دانند.
پیش‌بینی حرکت بازارها
نرخ سود بین‌بانکی متغیری مهم برای بازارهای مالی است؛ با این حال، متغیرهای دیگری نیز در این بازارها اثرگذارند. برای مثال در صورت توافق در مذاکرات هسته‌ای شاید شرایط بازارها به صورت کلی تغییر کند. هفته گذشته نیز پس از انتشار خبر پیدایش گونه جدید کرونا بازارهای جهانی با ریزش دسته‌جمعی همراه بود. نفت برنت تا 71 دلار پایین آمد و اونس طلا نیز در یک روز از 1815 تا 1780 دلار ریزش کرد. در نتیجه پیش‌بینی آینده بازارها و فقط تکیه بر نرخ سود بین‌بانکی شاید نتایج قابل‌قبولی نداشته باشد؛ ولی با توجه به رفتار بانک مرکزی در ماه‌های گذشته و سه ماه پایان سال 1399 احتمال افزایش مجدد نرخ سود بین‌بانکی وجود دارد.
تنها اگر روند صعودی فعلی سود بین‌بانکی حفظ شود تا پایان سال به بالاتر از 23درصد خواهد رسید. در سه ماه پایانی سال 1399 نیز نرخ سود بین‌بانکی افزایشی بود تا از 19.85درصد در دی، در آخر اسفند به 19.99درصد برسد. داده‌های گذشته نیز نشان می‌دهد در ماه‌های پایانی سال نرخ سود بین‌بانکی مثبت بود. این احتمال وجود دارد تا سیاست‌گذار با افزایشی‌کردن نرخ سود بین‌بانکی به دنبال کنترل بازارهای موازی باشد.
با این شرایط نرخ سود بین‌بانکی، یکی از متغیرهای مهم اقتصاد، احتمالا صعودی خواهد بود تا اهرمی برای ایجاد ثبات یا ریزش در بازارهای موازی تا پایان سال باشد؛ ضمن اینکه ثبات نرخ سود بین‌بانکی بالای 20درصد مقدمه‌ای برای افزایش نرخ بهره غیررسمی خواهد بود. در سال‌های گذشته نیز با افزایش نرخ بهره بین‌بانکی، سود سپرده‌ها افزایش پیدا کرده است.
