مبلغ این یارانه بین 150 تا 200 هزار تومان برای هر نفر بود. بر این اساس، مبلغ یارانه دهک‌های اول تا سوم ماهانه ۲۰۰هزار تومان و یارانه دهک‌های چهارم و پنجم ۱۵۰ هزار تومان عنوان شده بود. به زعم کارشناسان اقتصادی، در گام اول دولت باید برای کنترل تورم اقدام کند؛ چون در شرایط تورمی پرداخت یارانه نمی‌تواند قدرت ازدست‌رفته مردم را جبران کند. مبلغ یارانه‌ها به اندازه‌ای نیست که هزینه‌های مردم راپوشش دهد؛ چه بسا اینکه هزینه اجاره‌بها سهم بزرگی در سبد هزینه‌ای خانوارها دارد که این مبالغ ناچیز کمک‌کننده نیست. البته که دولت‌ها در تمامی کشورها موظف به حمایت از اقشار آسیب‌پذیر هستند؛ ولی در این کشورها تورم روند صعودی ندارد و نکته دوم هم در سبک و سیاق حمایتی از اقشار آسیب‌پذیر است که نیازمند تجدید نظر در شیوه پرداخت‌های یارانه‌ای است.
گزارش اخیر دیوان محاسبات کشور نشان می‌دهد در سال گذشته، مبلغ پیش‌بینی‌شده در قانون برای پرداخت یارانه نقدی و غیرنقدی خانوارها، رقم ۴۲ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان بوده که از این رقم حدود ۳۹هزار میلیارد تومان آن (معادل ۹۱ درصد) در سال ۹۹ پرداخت شده است.
به بیان دیگر، از ابتدای این سیاست یارانه‌ای تا به امروز، حدود ۵۰۰ هزار میلیارد تومان، برآورد مجموع یارانه نقدی ۴۵۵۰۰ تومانی پرداختی از سوی دولت به همه مردم بوده است.
اعتبار پرداخت یارانه از کجا تأمین می‌شود؟
یک کارشناس اقتصادی به اصفهان زیبا می‌گوید: پرداخت یارانه در حد گمانه‌زنی است. نمایندگان مجلس یا برخی اقتصاددانان دولتی از پرداخت یارانه صحبت می‌کنند که تمامی این صحبت‌ها در حد اظهار نظر است و اعلام رسمی نیست. به محض اینکه این اظهار نظرها مطرح شده برای جامعه انتظاراتی ایجاد می‌شود. در اقتصاد انتظارات تورمی از تورم بدتر هم است؛ چون وقتی انتظارات تورمی به وجود می‌آید مردم برای خرید کالا هول می‌زنند که در این شرایط عرضه کاهش یافته و قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند.
فرشاد پرویزیان تصریح می‌کند: براساس انتظارات تورمی قیمت‌ها در کشور ما افزایش پیدا می‌کند. در شرایط کنونی انتظارات تورمی افزایش یافته و مردم به خاطر صحبت‌هایی که می‌شنوند اینگونه تصور می‌کنند که قیمت‌ها افزایشی می‌شود. پس بهتر است مسئولان همواره سنجیده صحبت کنند تا به تورم دامن نزنند.
پرویزیان بیان می‌کند: نظام پرداخت یارانه در کشور ما هوشمند نیست. در واقع محل تأمین اعتبار این یارانه مشخص نیست؛ در شرایطی که طی ده سال گذشته رشد اقتصادی زیر 10درصد داشتیم و نرخ تشکیل سرمایه ثابت منفی بوده است، اعتباری برای پرداخت یارانه وجود ندارد که پرداخته شود.
در شیوه پرداخت یارانه تجدیدنظر شود؟
او اذعان می‌کند: استقراض از بانک مرکزی برای پرداخت یارانه تورم‌زاست، نرخ تورم موادغذایی در مناطق روستایی بیشتــــــر از مناطق شهری است. با استقراض از بانک مرکزی و پرداخت یارانه وضعیت رفاهی روستایی بهتــــــر نمی‌شود.
او می‌گوید: اگر قرار است یارانه پنهان حذف شود مالیات پنهان هم باید حذف شود. اسکناس بدون پشتوانه چاپ می‌شود و از سوی دیگر مالیات تورمی از مردم دریافت می‌کنند. بهتر این است که پول چاپ نشود و مالیاتی هم از مردم نگیرند.
این کارشناس اقتصادی عنوان می‌کند: حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر همه جای دنیا مطرح است. آن‌ها کارت خرید به مردم می‌دهند تا فقط از فروشگاه‌ها مواد غذایی مصرف خانوار را خریداری کنند. در کشور ما هم حمایت از اقشار آسیب‌پذیر باید وجود داشته باشد ولی این شیوه پرداخت یارانه درست نیست.
پرویزیان می‌گوید: واریزکردن یارانه نقدی برای همه افراد درست نیست؛ چون مشخص نیست که این یارانه از کدام محل تأمین می‌شود و به چه افرادی پرداخت می‌شود. باید منابع تأمین یارانه وجود داشته باشد. ازسوی دیگر، افراد یارانه‌بگیر شناسایی شوند. درواقع پرداخت یارانه باید هوشمند شود.
او اذعان می‌کند: این شیوه پرداخت یارانه پوپولیستی است، تورم منجر به افزایش فاصله طبقاتی شده باید از گروه‌های درآمدی پایین حمایت شود. در حال حاضر 60 تا 80درصد هزینه مردم اجاره مسکن است. درواقع هزینه‌های مردم افزایش قابل توجهی داشته که باید جبران شود.
مبلغ یارانه متناسب با تورم باشد
عدم تغییر مبلغ یارانه نقدی هم‌سو با افزایش نرخ تورم و همچنین عدم حذف دهک‌های بالا از لیست یارانه‌بگیران، از دیگر موضوعاتی است که یکی از کارشناسان اقتصادی روی آن انگشت می‌گذارد و به اصفهان‌زیبا می‌گوید: میزان مصرف سوخت برای افرادی که ماشین دارند و ماشین ندارند، یکسان نیست. بنابراین در شیوه پرداخت یارانه سوخت باید تجدید نظر شود. درخصوص یارانه نقدی نیز بهتر این است که افراد آسیب‌پذیر یارانه بیشتری دریافت کنند.
براساس آمار و ارقام یارانه دارو و تجهیزات افراد برخوردار 16 برابر افراد کم‌برخوردار است؛ چون برمبنای ارز 4200 تومانی است. همچنین در مورد سوخت افرادی که در دهک اول قرار دارند، 6 برابر بیشتر یارانه دریافت می‌کنند.
ابراهیم بهادرانی عنوان می‌کند: یارانه باید شفاف پرداخت شود تا منجر به تبعیض نشود؛ ضمن اینکه طی چند سال گذشته تورم بین 20 تا 40 درصد هرساله افزایش یافته است؛ ولی رقم یارانه یکسان نگه داشته شده طبیعی است که اثر خودش را از دست می‌دهد.
آیا پرداخت یارانه فقر را کاهش می‌دهد؟
بهادرانی اذعان می‌کند: پرداخت یارانه 45 هزار تومانی فقر را کاهش نمی‌دهد و منجر به رفاه نمی‌شود، پرداخت یارانه سیاست درستی بود؛ ولی در مسیر، به خوبی اجرایی نشد، چون هر ساله تورم افزایشی شد؛ ولی مبلغ یارانه ثابت ماند.
این کارشناس اقتصادی بیان می‌کند: باید تورم کنترل شود. در زمانی که تورم روند صعودی دارد، هر چقدر یارانه پرداخت شود، فایده‌ای ندارد. متولیان وقتی نتوانند تورم را کنترل کنند نقدینگی افزایش پیدا می‌کند. کسری بودجه باعث افزایش نقدینگی می‌شود که تورم‌زاست. از سوی دیگر رشد تولید ناخاص داخلی تناسبی با افزایش قیمت‌ها ندارد.
او تصریح می‌کند: هزینه مبادله با خارج از کشور باید کاهش یابد، تا زمانی که هزینه مبادله بالاست خرید خارجی گران می‌شود. از سوی دیگر دولت باید کسری بودجه را تأمین کند تا تبدیل به افزایش پایه پولی نشود.
