چهارشنبه هفته گذشته (5 آبان) تهران میزبان دومین نشست کشورهای همسایه افغانستان به اضافه روسیه با هدف ارسال پیام همکاری به مردم این کشور و تمرکز بر وضعیت جدید افغانستان بود، اجلاسی با حضور وزرای امور خارجه ایران، پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان و البته چین و روسیه و دبیرکل سازمان ملل متحد به‌صورت آنلاین، که گفت‌وگو و تفاهم‌های میان آن‌ها منجر به خروجی بیانیه‌ای در باب شرایط کنونی افغانستان شد.
این نشست منطقه‌ای که دور نخست آن کمتر از دو هفته گذشته و در مسکو برگزار شده بود، در بررسی نگرانی‌های موجود از وضعیت افغانستان و مشورت و رایزنی با کشورهای منطقه‌ای درباره راه‌های برون‌رفت از وضعیت شکننده کنونی، آن را به دور دوم کشاند و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان، پیام اجلاس تهران را بسیار روشن عنوان کرد و گفت: «صلح تنها از دولت فراگیر و احترام به خواست مردم افغانستان برمی‌آید.» حمایت از حاکمیت ملی، استقلال سیاسی، وحدت و تمامیت ارضی افغانستان، عدم‌مداخله در امور داخلی این کشور، حمایت قوی کشورهای همسایه و روابط هماهنگ افغانستان با این کشورها، کمک‌های ضروری اقتصادی، معیشتی و بشردوستانه به مردم افغان و درخواست این کمک‌ها از جامعه بین‌الملل، پایبندی سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای، به‌ویژه سازمان ملل متحد و اعضای شورای امنیت سازمان ملل درزمینه پیشبرد حل‌وفصل سیاسی مسائل افغانستان و درنهایت محکوم‌کردن حملات تروریستی علیه گروه‌های قومی و مذهبی ازجمله محورهای مطرح‌شده در این نشست با اولویت تشکیل دولت فراگیر و اقدام در جهت بهبود معیشت مردم و صیانت از حقوق اساسی افراد ازجمله گروه‌های قومی، زنان و کودکان در افغانستان بود که همگی به پیشنهاد ایران بود و موردتوجه و توافق دیگر همسایگان افغانستان نیز قرار گرفت و در بیانیه مشترک این کنفرانس بر آن‌ها تأکید بسیار شد.
واکنش طالبان به کنفرانس تهران چه بود؟
سخن‌گوی طالبان نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان در تهران را مثبت خواند و از جامعه جهانی خواست برای به رسمیت شناخته‌شدن این گروه به‌عنوان دولت آینده افغانستان گام‌های لازم را بردارد. ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی مرکزی طالبان، درباره نشست تهران گفت: «این نشست میان تهران و همسایه‌های افغانستان بود که دستاوردهای مثبتی داشت.» او افزود: «توقع طالبان از این نشست و سایر نشست‌های این‌چنینی این است که با افغان‌ها همکاری صورت گیرد و در خصوص شناختن طالبان گام‌هایی برداشته شود تا بتوانیم مانند یک‌طرف مسئول با جهان، همسایگان و منطقه تعامل‌هایی را داشته باشیم.» مجاهد ادامه داد: «موضع طالبان درباره این‌گونه نشست‌ها این است که جامعه جهانی و کشورهای مختلف با طالبان در عرصه‌های مختلف تعامل داشته باشند.»
همچنین «احمدالله وثیق»، معاون سخن‌گوی طالبان، نشست وزیران خارجه کشورهای همسایه افغانستان در تهران را ستود و آن را به سود افغانستان خواند. او در واکنش به خواست وزرای خارجه کشورهای همسایه درباره ایجاد حکومت فراگیر گفت که احتمال تغییر در این کابینه وجود دارد. وثیق افزود: «ما از این نشست حمایت می‌کنیم. چنانکه توقع می‌رفت، همان شد و این نشست مثبت و به سود افغانستان بود.» شرکت‌کنندگان نشست تهران روز چهارشنبه در بیانیه‌ای اعلام کردند که ایجاد یک ساختار سیاسی فراگیر تنها راه‌حل چالش‌های کنونی افغانستان است.
فاصله افغانستان تا صلح پایدار چقدر است؟
بااین‌حال نشست جاری که به‌منظور حل بحران افغانستان برگزارشده است و نتایج و دستاوردهای آن در ماه‌های آینده و در دور سوم این اجلاس در پکن پیگیری خواهد شد، ازنظر کارشناسان و تحلیلگران بسیار مفید و حائز اهمیت به شمار می‌آید و ادامه آن‌ها لازم است. اما آیا برخی اختلاف‌نظرها میان متحدان منطقه‌ای در خصوص افغانستان و البته نوع برخورد و عملکرد طالبان با خروجی و اهداف چنین اجلاس‌هایی در کنار دخالت قدرت‌های فرامنطقه‌ای سازگار خواهد بود و می‌توان شاهد اجرایی شدن مفاد بیانیه‌های این نشست‌ها در برقراری صلح و آرامش در افغانستان بود؟ پرسش‌هایی که محسن روحی‌صفت، سفیر سابق ایران در افغانستان و معاون پیشین مرکز مطالعات سیاسی و امور بین‌المللی وزارت امور خارجه، در پاسخ به آن‌ها به «اصفهان‌زیبا» گفت: «افغانستان در طول 40 سال گذشته دچار بحران و مشکلات بسیاری بوده است و برگزاری چنین نشست‌های منطقه‌ای با هدف حل مشکلات این کشور از سوی همسایگان آن یک امر طبیعی است. به عقیده بنده این مدل کنفرانس‌ها خیلی کم برگزار می‌شود و باید هرچند وقت یک‌بار کشورهای همسایه گرد هم آیند و مشکلات و بحران‌های منطقه را بررسی کنند. امیدواریم این نشست‌ها سنگ بنایی برای اجلاس‌های بعدی در منطقه بوده و نه‌تنها در خصوص افغانستان، بلکه با هدف اتحاد کشورهای منطقه صورت گیرند. بنابراین ادامه برگزاری این اجلاس در آینده با هدف بازگشت افغانستان به حالت عادی خود بسیار مفید و کارساز است.»
هر کشوری از یک زاویه به بحران در افغانستان می‌نگرد
این دیپلمات پیشین ادامه چنین تبادل‌نظرهای جمعی در خصوص شرایط نامساعد افغانستان را مفید دانست و افزود: «اولویت‌بندی مسائل افغانستان در این اجلاس اهمیت بسیاری دارد؛ اینکه به چه موضوع‌هایی باید توجه کرد و در راستای تحقق آن‌ها گام‌های مفیدی از سوی همسایگان افغانستان و در مذاکره و گفت‌وگو با طالبان برداشته شود.» او خاطرنشان کرد: «رسیدگی به ناامنی در افغانستان، کنترل حضور و فعالیت گروه‌های افراطی، کمک‌های فوری بشردوستانه، تشکیل یک دولت فراگیر از همه اقوام و تساوی حقوق زنان و مردان و کودکان در این کشور، ازجمله مسائلی بود که در این اجلاس موردبحث و بررسی قرار گرفت تا نتیجه آن پیامی باشد از سوی کشورهای همسایه افغانستان به همه جهان و البته طالبان، تا با یک تعامل مشترک و سازنده از درد و رنج مردم این کشور کاسته و ثبات امنیت در آن برقرار شود.» روحی‌صفت در پاسخ به این پرسش که آیا کشورهای همسایه باوجود تفاوت رویکردها در خصوص افغانستان می‌توانند به یک نتیجه مشترک دراین‌باره و بدون در نظر گرفتن اهداف خود برسند یا خیر؟ گفت: «اینکه کشورها دارای دیدگاه‌های متفاوتی هستند، امری است طبیعی؛ هر کشوری از یک زاویه به بحران در افغانستان می‌نگرد و رویکردهای جداگانه‌ای دارد؛ اما مهم این است که در عرضه این دیدگاه‌های متفاوت به یک نتیجه مشترک برسند.»
همکاری طالبان با همسایگان آن‌ها را به مشروعیت نزدیک می‌کند
او درخصوص عملکرد و برخورد طالبان با کشورهای همسایه در سایه تعامل‌های اخیر نیز ادامه داد: «طالبان اگر در منطقه و عرصه بین‌الملل مانعی در برابر خویش نبیند، مطمئنا با دیدگاه‌های مطرح‌شده از سوی همسایگان مخالفتی نخواهد کرد. زمانی که مشروعیت بین‌المللی برای کمک‌ها و حمایت‌های سیاسی و اقتصادی طالبان فراهم شود، آن‌ها مشکلی با اجرای پیشنهاد‌های همسایگان به‌منظور برگشت صلح و امنیت به کشورشان نخواهند داشت؛ بنابراین با ایجاد این شرایط، طالبان نیز در سیاست خود تجدیدنظر می‌کند. از سویی، اگر آن‌ها علاقه‌مند به حفظ قدرت، در رأس ماندن و ادامه حاکمیت خود باشند، مطمئنا با این شرایط کنار می‌آیند؛ در غیر این صورت از قدرت کنار خواهند رفت.»
حضور روسیه در این نشست بسیار ضروری بود
روحی‌صفت همچنین با اشاره به حضور آنلاین وزیر امور خارجه روسیه در اجلاس روز چهارشنبه تهران و ایراد مواضع این کشور در خصوص افغانستان بیان کرد: «بخشی از مرزهای شمالی افغانستان که مربوط به ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان است، توسط نیروهای روسی نگهداری می‌شود و به‌نوعی این کشور نیز همسایه نزدیک افغانستان به‌حساب می‌آید؛ بنابراین حضور روسیه در این اجلاس و برای بررسی شرایط کنونی افغانستان ضروری بود. مواضع روسیه در خصوص طالبان همچون دیگر کشورهای همسایه افغانستان در راستای ایجاد یک حکومت فراگیر، احترام به حقوق برابر برای اقلیت‌ها، زنان و کودکان است که مراعات آن‌ها از سوی طالبان، حکومت آن‌ها را به مشروعیت نزدیک می‌کند.»
افزودن دیدگاه جدید