از این خطرات فیزیکی که بگذریم، مشکل آسیب‌های شیمیایی ارگان‌های بدن به خصوص دستگاه تنفس ، بسیار خطرناک است. در این باره هشدارها و توصیه‌هایی وجود دارد که دکتر اسداله اسدیان، متخصص داخلی، فوق‌تخصص ریه و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به آن‌ها می‌پردازد.
خطر شوینده‌ها
بیشترین خطری که در جریان نظافت منازل متوجه عموم به‌خصوص خانم‌هاست، استفاده از آب ژاول هست. ماده‌ای که نخستین بار توسط دانشمندی بنام برتوله در محله ژاول پاریس ساخته شده و ترکیب شیمیایی آن هیپو کلریت سدیم است که با نام وایتکس شهرت دارد. اما این پاک‌کننده قوی با خاصیت ضدعفونی‌کننده و سفیدکننده در صورت استفاده بی‌رویه خطرناک است. به‌خصوص در ترکیب با پاک‌کننده دیگری به نام جوهرنمک بیشترین خطر را برای سلامتی کلی به‌ویژه دستگاه تنفس دارد.
آسیب‌های ریوی
این‌جانب از سال‌ها قبل شاهد آسیب متعدد تنفسی به‌خصوص ماه اسفند در زنان خانه‌دار اصفهان بوده و در کنفرانس بیماری‌های ریوی گزارش کرده‌ام. البته شدت آن بستگی به میزان تماس و مدت تماس دارد.یکی از بیماری‌های شایع به اسم ردز (RADS) است که سابق آن را آسم تحریکی می‌گفتند و توسط دانشمندی به نام بروک در سال 1995 معیارهای آن شرح داده شده است که شامل مواد متعددی از جمله وایتکس می‌شود. هر ماده شیمیایی که به شکل بخار به‌خصوص در محیط بسته در آید، می‌تواند آسیب شیمیایی دستگاه تنفس ایجاد کند که همان برونشیت شیمیایی یا ردز هست، اما تفاوت برونشیت شیمیایی با آسم در این هست که لازمه برونشیت شیمیایی داشتن سابقه فامیلی و ژنتیکی نیست و تدریجی هم نیست. این موقعیت در تماس با این مواد به‌خصوص در محیط بسته مثل حمام ایجاد می‌شود و در عرض یک ساعت تا 24 ساعت علائم به اوج می‌رسد که علائم آن شامل تنگی نفس، خس خس و سنگینی سینه و احساس خفگی است و غالبا شدت علائم طوری هست که شخص را به اورژانس و بیمارستان می‌کشاند. بعد از اقدامات اولیه و بهبودی نسبی و ترخیص اغلب علائم پایدار آسم‌گونه سه تا نه ماه و گاهی دائمی باقی می‌ماند. هر انسدادی در راه‌های هوایی تنفسی از نظر تئوری می‌تواند خاستگاه سرطان شود. از این‌رو لازم هست همگان به‌خصوص خانم‌های خانه‌دار به خطرات بالقوه این مواد اشراف کامل داشته باشند تا یک مسئله پاکیزگی به یک معضل بهداشتی تبدیل نشود.یک نکته مهم اثرات تجمیع مواد روی ریه‌هاست. آلودگی ناشی از دود ناشی از آشپزی گرد و خاک و آلودگی شهری مزید بر علت است که برای جلوگیری از این آسیب جدی ناشی از ضدعفونی‌ها و سفیدکننده‌های خانگی، اقدامات پیشگیرانه ضروری هست.
توصیه
هرگز این مواد را با مواد دیگر مثل وایتکس و جوهر نمک مخلوط نکنید و هم‌زمان از آب داغ هم استفاده نشود.
هنگام استفاده از شوینده‌های شیمیایی پنجره‌ها را باز کرده و تهویه را روشن کنید، تا هوا به خوبی در محیط جریان یابد.
در صورت احساس ناخوشایند ناشی از بوی این مواد به هوای آزاد بروید و اگر دچار علائم تنفسی قابل توجه آسم‌گونه شدید، به مراکز پزشکی مراجعه کنید.
بیماران دارای مشکلات تنفسی مانند آسم یا افرادی که حساسیت ریوی دارند، به هیچ وجه نباید با این مواد شیمیایی در تماس باشند و حتی افراد سالم هم به امید استفاده از ماسک‌ها در محیط‌های بسته و بدون تهویه نمی‌توانند از این مواد استفاده کنند.
مواد شوینده را در ظرف‌های خودشان نگهداری کنید و از نگهداری آن‌ها به صورت رقیق شده بپرهیزید و آن‌ها را در بطری‌های نوشابه یا بطری‌های بدون بر چسب دیگر نریزید و پس از هر بار استفاده از بسته‌بودن درب آن مطمئن شوید.
قبل از مصرف شوینده‌ها و پاک‌کننده‌ها به برچسب روی بسته و هشدارهای مربوطه توجه داشته باشید و همواره به تاریخ مصرف آن‌ها دقت کنید. زیرا با گذشت زمان و تجزیه شدن ترکیبات آن‌ها گاز کلر، اکسیژن و سدیم کلرات، آزاد می‌شود.
مواد شوینده را دور از دسترس کودکان و در قفسه مناسب قرار دهید.
از کار با شوینده‌ها در کنار شعله یا نور مستقیم بپرهیزید و در حین کار با آن‌ها از دخانیات استفاده نکنید.
پس از مصرف مواد شوینده در محیط‌های در بسته و کوچک مانند دستشویی و حمام به‌هیچ‌عنوان توقف نکنید. چراکه گازهای تولیدشده در این محیط سمی هستند.
اگر نزدیکان شما ماده‌ای غیرخوراکی و سمی را بلعید یا استنشاق کرد، با مرکز اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید و فرد مسموم را وادار به استفراغ نکنید.
