شهر پایدار
یک شهر عادل: جایی که عدالت، غذا، مسکن، آموزش، بهداشت و امید به شکل یکنواخت تقسیم شده است.
یک شهر زیبا: جایی که هنر و معماری و مناظر تصور را به تحرک واداشته و روح را متحول میکند.
یک شهر خلاق: جایی که روش بینی و تجربهگرایی تمام استعدادهای نهفته شهروندان را به کار گرفته و پاسخگوی تغییرات زمانه باشد.
یک شهر زیستمحیطی: جایی که اثرات مخرب بر طبیعت را به حداقل رسانیده باشد.
یک شهر برای دسترسی آسان: جایی که اطلاعات به صورت تماس رو در رو یا از طریق سیستمهای اطلاعاتی به سهولت مبادله میشود.
یک شهر متراکم و چند مرکزی: یک شهر فشرده که از فضاهای باز و سبز بیرون شهر حفاظت میکند.
یک شهر متنوع: جایی که انواع فعالیتها باعث خلق تحرک، آرزوها و الهامات و زندگی جمعی پرتحرک و زنده شود. (ژیراده،1383)
خصوصیات شهر پایدار
1) توجه به محدودیتهای اکولوژیکی عمده
زمین، آب، زیست بومها و تنوع زیستی و …
توجه به محدودیتهای اکولوژیکی در تمام مقیاسها
توجه به فشردهکردن بافت ها، احیا (به جای تخریب و نوسازی) و میان افزایی در بافت ها
2) پایداری اجتماعی:
توجه به جنبههای اجتماعی، فرهنگی و انسانی، ایجاد محیطهای فعال و فضاهای شهری سرزنده
3) دیدگاههای جامع و کل نگر:
در نظر گیری تمامی ابعاد و جنبههای شهری
4) چارچوب اخلاقی جدید:
ایجاد مسئولیت در برابر افراد دیگر و نسلهای آینده، احترام به فرهنگها و جوامع دیگر، احترام به محیط زیست، احترام به تاریخ، مشارکت و احساس نقش شهروندی و ….
5) عدالت و برابری:
در ارائه و توزیع امکانات، تسهیلات، کاربریها و فعالیتها و …
6) تأکید بر حس جمع گرایی:
نقش طراحی کالبدی در این مسئله
میتوان گفت که شهرهای قدیمی ایران از بهترین نمونههای شهرسازی و معماری پایدار محسوب میشوند.
سلمن هفت توصیه به شهرسازان برای دستیابی به شهر پایدار ارائه میدهد:
1) حمایت از سرمایههای طبیعی حساس
2) حفاظت و نگهداری از منابع طبیعی
3) آینده نگری در تصمیمات
4) عدالت اجتماعی در جامعه و نسلها
5)چرخه سالم توسعه، استفاده از برنامهریزی مناسب محیطزیست و ارزیابی زیست محیطی پروژهها
6) ترغیب و تشویق شهروندان (مشارکت)
7) استفاده از محصولات بادوام (عمادی،91)
اندیشه «محله پایدار» نیز در دل توسعه پایدار و مباحث مربوط به آن شکل میگیرد. به طور کلی یک محله پایدار با در نظرگرفتن توان زیست محیطی به نیازهای اقتصادی و اجتماعی ساکنانش پاسخ میگوید. توسعه پایدار در مقیاس محله به معنای ارتقای کیفیت زندگی در آن شامل همه ویژگیها و اجزای زیست محیطی، فرهنگی، سیاسی، اداری، اجتماعی و اقتصادی بدون ایجاد مانعی برای نسل آینده است(سعید ملکی، 1382).
توسعه محلهای پایدار
بحثهای توسعه پایدار را میتوان در سطوح و فعالیتهای مختلف مطرح کرد که شامل مقیاسهای بینالمللی، ملی، منطقهای-استانی، ناحیهای، محلی (شهری)، محلهای، واحدهای همسایگی، سایت و مقیاس معماری است. در مقایسه با تعاریف و مفاهیم بسیاری که از توسعه پایدار در سطوح بین المللی، ملی، منطقهای و شهری تاکنون ارائه شده است، میتوان گفت که مفهوم توسعه پایدار در مقیاس محله هنوز به قطعیت روشن نشده و ابعاد آن به ویژه داخل کشور بررسی، تجزیه و تحلیل نشده است (عزیزی، 1385) و این در حالی است که محلههای شهری مکانها و محدودههایی هستند که ابعاد مسائل در آنها کاملا محسوس است. برای مثال تغییر ساختار خانوارها و تغییرات در نسلها، افزایش یا کاهش جایجایی و حرکت، حساسیت مسائل زیست محیطی نظیر فضاهای باز، نابودی محیطهای طبیعی و مصرف فزاینده منابع از جمله ویژگیهایی هستند که میتوان اثرات آنها را در مقیاس محله حس کرد. در ابعاد کالبدی و شاخصهای کیفیت زندگی میتوان به دسترسی به خدمات و تجهیزات،دسترسی به محل کار، کیفیت مسکن، تحول در سیستمهای حمل و نقل و اثر آن بر بافت های شبکههای ارتباطی، شکل شبکه معابر، تحقق اندیشههای طراحی شهری، روشهای مختلف ساخت و ساز و اعمال مقررات شهرسازی اشاره کرد. در این راستا برنامهریزی شهری در مقیاس محله نیز فرایندها، موضوعات و نظریههای مختلف را مطرح میکند که از آن جمله میتوان به نظریه برنامهریزی محله مبنا اشاره کرد (حاجی پور، 1385).
به طور کلی سه موضوع و بعد اصلی مردم، جامعه و فعالیت را میتوان در مقیاس محله به وضوح حس کرد. در موضوع مردم شاخصهایی نظیر سطح، ساختار و روند جمعیت و گروههای اجتماعی، اقتصادی و نژادی مطرح میشوند. در بعد اجتماعی موضوعات و شاخصهایی نظیر درک ساکنان از جامعه محلی، مسائل تأمین خدمات و مکان آنها، فعالیتهای ساکنان در قالب گروهها و مشارکت مردم در فرایند سیاستهای محلی (نقش گروهها و نهادهای مختلف)، فعالیتهای اقتصادی (نظیر کارکنان، کارفرمایان، شغل) و حرکت و نیازهای آن (جریان سواره و پیاده، حمل و نقل عمومی، سرعت، تصادفات) را میتوان بررسی کرد.برنامهریزی شهری پایدار بر این اصل استوار است که فضای یک شهر درون محله شکل میگیرد و بر پایه آن تداوم مییابد.