خانواده و اجتماعی کردن

برخی از جامعه شناســــان خصوصــــا کارکردگرایان، براین عقیده اندکه بعداز تولید بـــــقــــای نــــســــل « تربیــــت اجتماعی و جامعه‌پذیری یا اجتماعـــی کردن افراد علی‌الخصوص کــــودکـــــان و نوجوانان مهم‌ترین کارکرد این نهاد اجتماعی تلقی می شود.»( کوئن،1378: 173) اجتماعی کــــردن یا جامعه‌پذیر کردن افراد و اعضای خانواده یکی از اهداف اصلی خانواده، متغیر ها و مولفه هایی چون سطح درآمد، تحصیلات، محل تولد، اشتغال، نوع شغل والدین و طبقه اجتماعی افراد را مورد ارزیابی و بررسی قرار می دهد. در واقع از هنگامی که تربیت اجتماعی فرزندان در خانواده شروع می‌شود، ارزش ها، دیدگاه ها، باورهای فرهنگی، هنجارها و... در روح و جان کودک نفوذ می کند، بدین ترتیب، هرجا که آموزش و پرورش هست، خانواده در آن نقش اساسی خواهد داشـــت، در واقــــع خانواده از هنگامی که آموزش رسمی فرزندان شروع می شـــود در کنار مدرسه، همسالان، رسانه ها و سایر نهادهای اجتماعی در فرایند اجتماعی کردن افـــراد جامعــــه و کودکان مشارکت مـــی کنــــد. فراینــــد جامعه پذیری و اجتمـــــاعــــــی شـــــدن درهــــنــــگام کودکی، اساسا مبتنی بر محبت و عشق استوار است؛ چرا که بدون آن، کودک حاضر به پذیرش وظایف یادگیری نیست. برخی از جامعه شناسان با توجه به اینکه خانواده یکی از گروه‌های نخستین است ( با وجود روابط چهره به چهره، غیر رسمی و صمیمانه در آن)، اجتماعــــی کـــردن و نظارت اجتماعی را مهم ترین نقش خانواده می دانند و بر این باورند که در نظام های اجتماعی اولیه، به ندرت اعضا حاضر می شوند، رفتاری مغایر با هنجارهای گوناگون داشته باشند. نظریه پردازان انتقال فرهنگی بر این باورند که رفتار افراد از طریق ارتباط متقابل با سایر مردم فرا گرفته می‌شود. آنها اذعان می دارند که برخی محیط های اولیه نظیر خانواده و جمع دوستان در انتقال رفتارها، به ویژه رفتارهای نابهنجار، تاثیر بسزایی دارند. طبق نظریه مذکور، فرزندان از طریق همنشینی با والدین( مثلا هنگام رانندگی)، با مفاهیم ترافیکی نظیر: سرعت مجاز و غیر مجاز،سبقت، بستن کمربند ایمنی، استفاده از کلاه ایمنی و احترام به حقوق دیگران آشنا می شوند و ابتدا به تقلید و سپس به همانند سازی و درونی کردن آن می پردازند . فرزندان در دوره طفولیت رفتارهای عاطفی و اجتماعی را در اثر مجاورت با والدین و اطرافیان، عمدتا به صورت ناخواسته، می آموزند. والدین با جامعه پذیر کردن کودکان به طور غیررسمی، به آنهـــــا مــــی آموزنــــد که در مراحـــل متفاوت زندگی به عنوان یک شهروند ( مثلا عابر پیاده، سرنشین، سواره) برای آزادی های دیگران ارزش قائل شوند. مباحث یاد شده نشان می دهنـــد که اجتماعی کردن غیر رسمی و ناخواسته، یکی از مهم ترین کارکردهای نهاد خانواده است.